Historie alternatywne i steampunk a emancypacja i prawa kobiet. Rozważania wstępne
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
The article deals with the presence of reflections on emancipation and women’s rights in alternative and steampunk stories. The author points out that in both of the above‑mentioned genres of fantasy literature, these issues are not an overarching theme, despite the fact that criticism and subversive rewriting of past eras from the point of view of the present is inherent in these genres. The analysis shows that anachronically conceived emancipation of women takes place mainly in novels set in historical eras far removed from the present (deep antiquity and, far less frequently, the Middle Ages). Novels closer to contemporaneity, set in the 18th and 19th centuries, generally do not subject emancipation and women’s rights to alternative reflection. This is all the more astonishing if one bears in mind the fact that the 19th century was time of the birth of the feminist and suffragette movements. This reluctance to rework the nineteenth century from the point of view of women’s emancipation is due to the still active cultural memory of the period. The author’s thesis is that the unwillingness to rework the issues of emancipation and women’s rights in an alternative way is related to the still active cultural paradigm, founded, among others, on the Judeo‑Christian tradition. Another reason is the domination of ‘hegemonic masculinity’ in alternative and steampunk, which is a literary, phantasmatic reaction to the dynamic processes of women’s emancipation taking place in the actual world.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
POLITYKA PRAW AUTORSKICH
Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej, zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.
POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji niewyłącznej CreativeCommons (CC BY-NC-ND 4.0). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).
Bibliografia
Appadurai A., Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji, przeł. Z. Pucek, Kraków 2005.
Assmann J., Pamięć zbiorowa i kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. A. Kryczyńska‑Pham, red. i wstęp R. Traba, Warszawa 2008.
Babilas D., Wiktoria znaczy zwycięstwo. Kulturowe oblicza brytyjskiej królowej, Warszawa 2012.
Bhabha H.K., Representation and the Colonial Text: A Critical Exploration of Some Forms of Mimeticism, [w:] The Theory of Reading, ed. F. Gloversmith, Sussex–New Jersey 1984, s. 93–122.
Bhabha H.K., Mimikra i ludzie. O dwuznaczności dyskursu kolonialnego, przeł. T. Dobrogoszcz, „Literatura na Świecie” 2008, nr 1–2, s. 184–195.
Bloch M., Królowie cudotwórcy. Studium na temat nadprzyrodzonego charakteru władzy królewskiej zwłaszcza we Francji i Anglii, wstęp J. Le Goff, przeł. J.M. Kłoczowski, Warszawa 1998.
Bloquet S., Le mariage, un „contrat perpétuel par sa destination” (Portalis), “Napoleonica. La Revue” 2012, no. 14, s. 74–110.
Borkowska G., Córki Miltona (o podmiocie krytyki feministycznej), „Teksty Drugie” 1990, nr 2, s. 50–64.
Carlyle T., Sartor Resartus and On Heroes and Hero Worship, London 1967.
Cixous H., Śmiech Meduzy, przeł. A. Nasiłowska, [w:] Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie – antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2009.
Counterfactual Thought Experiments in World Politics: Logical, Methodological and Psychological Perspectives, eds. A. Belkin, P.E. Tetlock, Princeton–New York1996.
Domańska E., Mikrohistore. Spotkania w międzyświatach, Poznań 2005.
Domarańczyk‑Cieślak D., Od emancypacji do feminizmu. „Ster” jako postępowe pismo kobiece przełomu XIX i XX wieku, Łódź 2019.
Dukaj J., Inne pieśni, Kraków 2003.
Dzielska M., Hypatia z Aleksandrii, wyd. 3 popr., Kraków 2010.
Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, red. M. Rudaś‑Grodzka i in., Warszawa 2014.
Filippo P. Di, The Steampunk Trilogy, [b.m.] 1995.
Gabaldon Diane, Obca, przeł. M. Mazan, Warszawa 2009.
Gawin M., Spór o równouprawnienie kobiet (1864–1919), Warszawa 2015.
Gibson W., Sterling B., Maszyna różnicowa, przeł. P.W. Cholewa, Warszawa 1991.
Gouges O. de, Deklaracja praw kobiety i obywatelki, [w:] Prawa kobiety, przeł. T. Wysłobocki, Sopot 2018.
Graff A., Manosfera, czyli bunt upokorzonych samców, „Czas Kultury” 2019, nr 1, s. 15–20.
Graves R., Biała bogini, przeł. I. Kania, Warszawa 2000.
Hawthorne G., Plausible Worlds: Possibility and Understanding in History and the Social Sciences, Cambridge1991.
Huberath M., Druga podobizna w alabastrze, Poznań 1997.
Huizinga J., Kultura XVII‑wiecznej Holandii, przeł. P. Oczko, Kraków 2008.
Tregillis I., Mechaniczny, przeł. B. Czartoryski, Warszawa 2016.
Tregillis I., Powstanie, przeł. B. Czartoryski, Warszawa 2017.
Tregillis I., Wyzwolenie, przeł. B. Czartoryski, Warszawa 2017.
Inglot J., Quietus, Warszawa 2011.
Kalinowska‑Witek B., Wizerunek kobiety II połowu XIX i początku XX w. w świetle wybranych czasopism kobiecy i rodzinnych Królestwa Polskiego, [w:] Addenda do dziejów oświaty. Z badań nad prasą XIX i początków XX wieku, red. I. Michalska, G. Michalski, Łódź 2013,
s. 213–233.
Kantorowicz E., Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, przeł. M. Michalski, A. Krawiec, Warszawa 2007.
Kimmel M., Angry White Men. American Masculinity at the End of an Era, New York 2013.
Koczanowicz L., Post‑komunizm a kulturowe wojny, [w:] Kultura po przejściach. Osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy – konteksty i perspektywy badawcze, red. R. Nycz, Kraków 2011, s. 7–12.
Kuang R.F., Babel, czyli o konieczności przemocy. Tajemnicza historia oxfordzkich tłumaczy, przeł. G. Komerski, Lublin–Warszawa, 2023.
Lehman, B.H., Carlyle`s Theory of the Hero: its Sources, Development, History, and Influence on Carlyle`s Work, Durhman, N.C., 1928.
Lemann N., Historie alternatywne isteampunk wliteraturze. Archipelagi badawczo‑interpretacyjne, Łódź 2019.
Lewandowski K.T., Królowa Joanna d’Arc, Warszawa 2000.
Lewandowski K.T., Orzeł bielszy niż gołębica (powieść fantastyczna w konwencji steampunk), Warszawa 2013.
Mey T. de, Weber E., Explanation and Thought Experiments in History, „History and Theory” 2003, vol. 42, no. 1, s. 28–38.
Miszczuk B., Gniewa, Warszawa 2022.
Miszczuk B., Jaga, Poznań 2019.
Miszczuk B., Mszczuj, Warszawa 2023.
Miszczuk B., Noc Kupały, Poznań 2016.
Miszczuk B., Przesilenie, Poznań 2018.
Miszczuk B., Szeptucha, Poznań 2016.
Miszczuk B., Żerca, Poznań 2017.
Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz‑Wolska, Warszawa 2014, s. 101–102.
Orliński W., Polska nie istnieje, Warszawa 2015.
Owens C., Dyskurs Innych: feministki i postmodernizm, przeł. M. Sugiera, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997.
Perrot M., Duby G., Images de femme, Paris 1992.
Perrot M., Les femmes ou les silences de l`histoire, Paris 1998.
Polki – bieg przez historię. Emancypantki, bojowniczki, obywatelki, red. D. Waniek, Warszawa–Kraków 2020.
Pomianowski P., Rozwód w prawie francuskim w latach 1792–1816, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol. XXV, z. 3, s. 767–782.
Skórczewski D., Literatura jako kompensacja. Inteligencja ‘comprador’ wobec dyskursu hegemonicznego, [w:] Po zaborach, po wojnie, po PRL: polski dyskurs postzależnościowy dawniej i dziś, red. H. Gosk, E. Kraskowska, Kraków 2013, s. 393–410.
Solarska M., S/przeciw‑historia. Wymiar krytyczny historii kobiet, Bydgoszcz 2011.
Tomczok P., Męskość zwycięska (w historiach alternatywnych), „Czas Kultury” 2019, nr 1, s. 47–52.
Tomczok P., Narcyzm i historia. Narcyzm zbiorowy i narcyzm indywidualny w historiach alternatywnych i powieściach historycznych ostatnich lat, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2018, t. LXI, z. 3, s. 90–104.
Walęciuk‑Dejneka B., Literackie wzorce walecznych kobiet na przykładzie wybranych polskich utworów z przełomu XVIII i XIX wieku,„Slavica Tergestina” 2017, nr 19, s. 11–28.
Willis C., Księga Sądu Ostatecznego, przeł. A. Nakoniecznik, Warszawa 1996.
Wysłobocki T., Rewolucja francuska a kwestia przyznania kobietom pełni praw obywatelskich – dlaczego Francuzki musiały zostać w domu?, „Santander Art. And Culture Law Review” 2018, nr 1, s. 141–156.
Zatorska M., Średniowieczne klasztory żeńskie w polskiej prozie historycznej po 2000 roku (na wybranych przykładach), „Facta Ficta Journal of Narrative Theory and Media” 2019, nr 1, s. 81–99.
Zimmer Bradley M., Leśny dom, przeł. P. Rymarczyk, Warszawa 1996.