Jana Ziółkowskiego rozrachunki z polską historią ("Kawaler złotej ostrogi")
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
Jan Ziółkowski’s historical novel entitled Kawaler złotej ostrogi (1967), which was preceded by the trilogy Homo novi (1955), is about the events of the first half of the 16th century. By means of historical narration, the author conducts a debate with Sienkiewicz’s vision of the Polish history, created “to comfort the hearts”. This allows the writer to reconcile with the idealized image of the Polish‑Lithuanian Commonwealth, preserved in social mentality, deconstruct its image and create an alternative to Sienkiewicz’s narration. Difficult, painful, humiliating and embarrassing issues, such as social and national differences, submission (race differentiation, dominance, subordination, inequality, oppressiveness), as well as national vices, come to the fore in the novel. The plot is about the life of three characters: Marek Jakimowski – a Catholic nobleman, Stefan Satanowski – an Arian nobleman, and Jan Stołczyn – a liberated peasant. Each of the characters experiences oppression because of an unjust system based on the principles of “golden freedom”. Ziółkowski used a traditional model of a historical novel, creatively transformed the sources that were accessible to him, and built his own historical reconciliation narrative. This is an example of engaged writing.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
POLITYKA PRAW AUTORSKICH
Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej, zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.
POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji niewyłącznej CreativeCommons (CC BY-NC-ND 4.0). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).
Bibliografia
Bartoszyński K., Powieść w świecie literackości. Szkice, Warszawa 1991.
Bolecki W., Myśli różne o postkolonializmie. Wstęp do tekstów nie napisanych, „Teksty Drugie” 2007, nr 4, s. 6–14.
Brzozowski S., Eseje i studia o literaturze, t. 2, wyb., wstęp i oprac. H. Markiewicz, Wrocław 1990.
Bujnicki T., Polska powieść historyczna XIX wieku, Wrocław 1990.
Burkot S., Literatura polska 1939–2009, Warszawa 2003.
Burska L., Kłopotliwe dziedzictwo. Szkice o literaturze i historii, Warszawa 1998.
Cassirer E., Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, tłum. A. Staniewska, przedm. B. Suchodolski, Warszawa 1998.
Chomiuk A., Między słowem a przeszłością. Strategie dokumentarne w polskiej powieści historycznej ostatniego półwiecza, Lublin 2009.
Cysewski K., Współczesność i przeszłość w powieści historycznej, „Słupskie Prace Humanistyczne” 1985, nr 4, s. 141–168.
Czaplejewicz E., Wstęp do poetyki pragmatycznej, Warszawa 1977.
Kotarski E., Sarmaci i morze. Marynistyczne początki w literaturze polskiej XVI–XVII wieku, Warszawa 1995.
Leszczyński A., Ludowa historia Polski: historia wyzysku i oporu, mitologia panowania, Warszawa 2020.
Markowski M.P., Postkolonializm, [w:]A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku, t. 2, Kraków 2006, s. 549–563.
Metodologiczne problemy narracji historycznej, red. J. Pomorski, Lublin 1990.
Micińska M., Między Królem Duchem a mieszczaninem. Obraz bohatera narodowego w piśmiennictwie polskim przełomu XIX i XX w. (1890–1914), Wrocław 1995.
Nycz R., Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, wyd. 2 [i.e. 3], Kraków 2000.
Olszewska M.J., Drogi nadziei. Polska proza historyczna z lat 1876–1939 wobec kryzysu kultury. Wybór, Warszawa 2009.
Opanowanie w roku 1627 przez Marka Jakimowskiego okrętu tureckiego, oprac. B. Ślaski, Poznań 1927.
Opowiadanie historii w niemieckiej refleksji teoretycznohistorycznej i literaturoznawczej od oświecenia do współczesności, tłum. i oprac. J. Kałążny, Poznań 2003.
Perspektywy postkolonializmu w Polsce. Polska w perspektywie postkolonialnej, red. J. Kieniewicz, Warszawa 2016.
Problemy polskiej powieści historycznej po 1939 roku, red. J. Konieczny, Bydgoszcz 1987.
Rosner K., Narracja jako struktura rozumienia, „Teksty Drugie” 1999, nr 3, s. 7–15.
Rosner K., Współczesne stanowiska narratywistyczne w filozofii historii a problem relatywizmu, „Pamiętnik Literacki” 2001, z. 1, s. 29–44.
Ryba R., Literatura staropolska wobec zjawiska niewoli tatarsko‑tureckiej. Studia i szkice, Katowice 2014.
Skórczewski D., Teoria – literatura – dyskurs. Pejzaż postkolonialny, Lublin 2013.
Skubalanka T., Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław 1984.
Sosnowska D., Przesianie Wernyhory. O romantycznej fascynacji Ukrainą, „Przegląd Wschodni” 1991, z. 4, s. 737–754.
Szymutko S., Rzeczywistość jako zwątpienie w literaturze i w literaturoznawstwie, Katowice 1998.
Szymutko S., Zrozumieć Parnickiego, Katowice 1992.
Topolski J., Świat bez historii, Warszawa 1972.
Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983.
Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 2005.
White H., Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska, M. Wilczyński, Kraków 2000.
Ziółkowski J., Kawaler złotej ostrogi, Warszawa 1972.