Czy Zofia Kossak pisze herstorię? Literacki portret Maryny Mniszech w powieści "Złota wolność"
Article Sidebar
Main Article Content
Abstrakt
Zofia Kossak introduced Maryna Mniszchówna as one of the historical characters in her novel Złota wolność. By doing that she took the challenge of facing the tradition of writing about the empress (present for example in Józef Szujski’s dramas). The article includes an analysis of the method in which Kossak turns Maryna into a literary character, using available sources thoroughly, but creating a different, new story. The writer emphasizes the difference by introducing into the novel the character of Jadwiszka Paryshazówna as an alter ego of the empress, personifying all the vices attributed to her in stereotypes. Kossak used her own social experience (including the traditional role of a woman) to show a famous historical figure in a different way, thanksto which she was able to satisfy her female readers, who did not find a fully developed heroine in previous historical novels. Researchers who deal with Kossak’s work have not paid attention to Maryna Mniszech before. In the analyses that investigate the presence ofthe empress in cultural texts, the novel Złota wolność has been neglected or mentioned briefly. The article fills this gap.
Downloads
Article Details
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
POLITYKA PRAW AUTORSKICH
Wydawca „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” jest upoważniony do korzystania oraz do rozpowszechniana wszystkich opublikowanych w czasopiśmie materiałów na podstawie umowy licencji niewyłącznej, zawartej uprzednio na czas nieoznaczony każdorazowo z autorem/ką konkretnego utworu na określonych w tamtejszej umowie polach eksploatacji.
POLITYKA OTWARTEGO DOSTĘPU
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria” to czasopismo o otwartym dostępie, a cała jego zawartość jest dostępna bezpłatnie dla użytkowników i instytucji na zasadach licencji niewyłącznej CreativeCommons (CC BY-NC-ND 4.0). Użytkownicy/ki mogą czytać, pobierać, wykonywać kopie, rozpowszechniać, drukować, wyszukiwać lub linkować do pełnych tekstów artykułów w tym czasopiśmie bez uprzedniej zgody wydawcy lub autora/ki pod warunkiem podania źródła dostępu i autorstwa danej publikacji. Jest to zgodne z definicją otwartego dostępu BOAI (http://www.soros.org/openaccess).
Bibliografia
Borkowska G., Czermińska M., Phillips U., Pisarki polskie od średniowiecza do współczesności. Przewodnik, Gdańsk 2000.
Budrewicz Z., Czytanka literacka w gimnazjum międzywojennym, Kraków 2003.
Buszewicz E., O sławie Maryny Mniszchówny. Dumna wojewodzianka jako nieustająca inspiracja, „Napis” 2006, nr 12, s. 364–376.
Czerska D., Dymitr Samozwaniec, Wrocław 2004.
Dzięgielewski J., Maryna Mniszchówna, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 20, red. E. Rostworowski, Wrocław 1975, s. 111–114.
Hirschberg A., Maryna Mniszchówna, Lwów 1906.
Humm M., Słownik teorii feminizmu, przeł. B. Umińska, J. Mikos, Warszawa 1993.
Jurgała‑Jureczka J., Zofia Kossak. Opowieść biograficzna, Warszawa 2014.
Kępa E., Historie wydobyte z cienia. Autobiograficzne relacje starszych kobiet, Kraków 2012.
Koziołek R., Ciała Sienkiewicza. Studia o płci i przemocy, Katowice 2015.
Kraskowska E., O tak zwanej „kobiecości” jako konwencji literackiej, [w:] Krytyka feministyczna – siostra teorii i historii literatury, red. G. Borkowska, L. Sikorska, Warszawa 2000, s. 200–211.
Kraskowska E., Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego, Poznań 1999.
Kulesza D., Zofia Kossak‑Szczucka. Służba, Łódź 2021.
Łebkowska A., Gender, [w:]Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006, s. 367–407.
Mazanowa D., O niektórych problemach pisarstwa historycznego Zofii Kossak‑Szczuckiej, [w:] Polska powieść historyczna XX wieku, red. L. Ludorowski, Lublin 1990, s. 151–167.
Močałova V., Obraz Mariny Mnišjek v istoriohrafii i litjeraturje, [w:] Studia Polonica. K 70-letiju Viktora Aleksandroviča Chorjeva, Moskwa 2002, s. 372–397.
Olszewska M.J., Drogi nadziei. Polska proza historyczna z lat 1876–1939 wobec kryzysu kultury. Wybór, Warszawa 2009.
Olszewska M.J., Patriotyzm czy nacjonalizm? („Złota wolność” Zofii Kossak‑Szczuckiej na tle jej twórczości), [w:] Nacjonalizm polski do 1939 roku. Wizje kultury polskiej i europejskiej, red. K. Stępnik, M. Gabryś, Lublin 2011, s. 347–363.
Pochłódka A., Życie kulturalne krakowskich mieszczan przełomu XIX i XX wieku w zapiskach autobiograficznych – zarys problematyki, „Teksty Drugie” 2008, nr 3, s. 194–200.
Pytlos B., O powieściach historycznych Zofii Kossak, Katowice 2005.
Samborska‑Kukuć D., Henryk Sienkiewicz – pryzmaty czytania. Studia i szkice literackie, Kraków 2018.
Szujski J., Maryna Mniszchówna i obaj Samozwańce, „Przegląd Polski” 1867, t. 2, s. 96–117, 325–339, 458–507.
Tarnowski S., O literaturze polskiej XIX wieku, wybór i oprac.H. Markiewicz, Warszawa 1977.
Tarnowski S., Studia do historii literatury polskiej. Wiek XIX, t. 5: Henryk Sienkiewicz, Kraków 1897.
White H., Proza historyczna, przeł. R. Borysławski i in., red. E. Domańska, Kraków 2009.
White H., Wyrzutki, potwory i symulakra historii. Refleksje na temat związków historii z literaturą, [w:] Hayden White w Polsce. Fakty krytyka recepcja, red. E. Domańska, E. Skibiński, P. Stróżyk, Kraków 2019.
Zatorska M., Uwagi o feminizacji współczesnej polskiej prozy historycznej na przykładzie (o)powieści biograficznych, „Prace Literaturoznawcze” 2018, nr 6, s. 207–216.